تفسیر سوره انعام، آیه 44

لطفا ورق بزنید
أَعُوذُ بِاللَّهِ مِنَ الشَّيْطَانِ الرَّجِيمِ
بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ
فَلَمَّا نَسُوا مَا ذُكِّرُوا بِهِ فَتَحْنَا عَلَيْهِمْ أَبْوَابَ كُلِّ شَيْءٍ حَتَّىٰ إِذَا فَرِحُوا بِمَا أُوتُوا أَخَذْنَاهُمْ بَغْتَةً فَإِذَا هُمْ مُبْلِسُونَ(44)
پس چون آنچه را كه بدان پند داده شده بودند فراموش كردند، درهاى هر چيزى [از نعمتها] را بر آنان گشوديم، تا هنگامى كه به آنچه داده شده بودند شاد گرديدند؛ ناگهان [گريبان‌] آنان را گرفتيم، و يكباره نوميد شدند.
معانی کلمات آیه
فرحوا: فرح: شادمانى توأم با خودپسندى. «فرحوا» شادمان شدند.
مبلسون: ابلاس: يأس و نوميدى و نيز حيرت و سرگردانى، «مبلسون» نوميدان.
تفسیر نور
نکته ها
«مُبْلِسُونَ» از «ابلاس»، به معناى حزن و اندوه همراه با يأس است. حالتى كه مجرمان،

جلد 2 - صفحه 457

هنگام پاسخ نيافتن در دادگاه پيدا مى‌كنند. «1»

در دو آيه‌ى قبل فرمود: ما افرادى را گرفتار مى‌كنيم تا تضرّع كنند، در اين آيه مى‌فرمايد:

برخى در لحظه‌هاى گرفتارى هم خدا را فراموش مى‌كنند. نَسُوا ما ذُكِّرُوا ...

در قرآن مى‌خوانيم: «وَ عَسى‌ أَنْ تُحِبُّوا شَيْئاً وَ هُوَ شَرٌّ لَكُمْ» «2»، چه بسا چيزى را دوست داريد، در حالى كه براى شما شرّ است و حضرت على عليه السلام مى‌فرمايد: «اذا رأيت سبحانه يتابع عليك نعمه و أنت تعصيه فاحذره» «3» اگر ديدى خداوند نعمت‌هايش را بر تو مدام مى‌دهد، ولى تو گناه مى‌كنى، پس به هوش باش، چه بسا اين لطفها عاقبت خوشى ندارد.

دنيا وبهره‌هايش، هم مى‌تواند براى انسان نعمت باشد، هم نقمت. در آيه مورد بحث، دنيا نقمت به حساب آمده است. امّا ايمان وتقوا، بركات آسمان وزمين را براى اهلش به دنبال دارد، چنانكه در آيه‌ى 96 سوره‌ى اعراف آمده است: «وَ لَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُرى‌ آمَنُوا وَ اتَّقَوْا لَفَتَحْنا عَلَيْهِمْ بَرَكاتٍ مِنَ السَّماءِ وَ الْأَرْضِ»، بنابراين غفلت، درهاى خير را بر روى انسان مى‌بندد.

پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله فرمودند: «اذا رأيت اللّه يعطى على المعاصى فان ذلك استدراج منه»، اگر مشاهده كردى كه دنيا به كام گنهكاران است خوشحال مباش، زيرا اين استدراج الهى و به تدريج هلاكت كردن اوست. «4» و آنگاه حضرت اين آيه را تلاوت فرمودند.

امام باقر عليه السلام در تأويل آيه فرمودند: چون مردم ولايت على‌بن ابى‌طالب عليهما السلام را ترك كردند و حال آنكه به آن امر شده بودند، فَلَمَّا نَسُوا ...، دولت آنان را در دنيا بسط داديم، فَتَحْنا عَلَيْهِمْ‌ ... تا حضرت قائم عليه السلام قيام كند، حَتَّى‌ ... أَخَذْناهُمْ بَغْتَةً. «5»

پیام ها
1- هميشه رفاه زندگى، علامت رحمت نيست، گاهى زمينه‌ى عقوبت است. «نَسُوا- فَتَحْنا»
2- مهلت دادن به مجرمان و سرگرم شدن خلافكاران، يكى از سنّت‌هاى الهى‌ است. فَلَمَّا نَسُوا ... فَتَحْنا
3- قهر خداوند بعد از اتمام حجّت است. نَسُوا ما ذُكِّرُوا ... أَخَذْناهُمْ‌
4- تنگناها و گشايش‌ها به دست خداست. أَخَذْناهُمْ‌ ... فَتَحْنا
5- مرگ و قهر الهى، ناگهانى مى‌آيد، پس بايد هميشه آماده بود. «بَغْتَةً»
6- شادى عيّاشان، ناگهان به ناله‌ى مأيوسانه تبديل خواهد شد. «فَرِحُوا- مُبْلِسُونَ»
«1». تفسير الميزان.
«2». بقره، 216.
«3». نهج‌البلاغه، حكمت 25.
«4». تفسير مجمع‌البيان.
«5». تفسير عيّاشى.
.
.
#تفسیر_قرآن
#آیات_کریمه
#سوره_انعام
آیات کریمه